برای دریافت پناهندگی، فرد باید نشان دهد که به دلیل نژاد، مذهب، ملیت، عضویت در یک گروه اجتماعی خاص، یا عقاید سیاسی، در معرض خطر جدی قرار دارد. اگر درخواست پناهندگی تأیید شود، فرد می‌تواند اقامت قانونی در کشور پناهنده‌پذیر دریافت کند و به دنبال آن، حقوق و خدمات مختلفی از جمله حق کار و تحصیل، به او اعطا شود.
تفاوت‌های پناهجویی و پناهندگی
پناهجویی به حالتی اطلاق میشود که فردی به دلیل ترس از آزار و اذیت، تعقیب، یا خطر جانی در کشور خود، به کشور دیگری وارد میشود و درخواست پناهندگی می‌کند. در این مرحله، فرد هنوز وضعیت پناهندگی رسمی ندارد و درخواست او در حال بررسی است. او به عنوان یک پناهجو شناخته میشود و ممکن است هنوز نتواند به صورت قانونی کار کند یا از خدمات اجتماعی خاصی بهره‌مند شود.
پناهندگی به وضعیتی اطلاق میشود که فرد درخواست پناهندگی خود را به موفقیت ارائه کرده و کشور مقصد او را به عنوان پناهنده پذیرفته است. وقتی فرد به عنوان پناهنده شناخته میشود، او معمولاً به حقوق و خدمات خاصی دسترسی پیدا می‌کند، از جمله حق کار، تحصیل و خدمات اجتماعی. او به صورت قانونی در کشور پناهنده‌پذیر اقامت دارد و می‌تواند برنامه‌ریزی‌های بلندمدت‌تری برای زندگی خود انجام دهد.
به عبارت دیگر، پناهجویی مرحله‌ای است که پیش از تأیید وضعیت پناهندگی رخ می‌دهد، و پناهندگی وضعیت رسمی و نهایی است که پس از تأیید درخواست پناهجو ایجاد میشود.
تفاوت‌های مهاجرت و پناهندگی
مهاجرت و پناهندگی دو فرآیند مرتبط با تغییر محل زندگی هستند، اما از نظر اهداف، شرایط و پروسه‌های مربوط به آن‌ها تفاوت‌های اساسی دارند.
مهاجرت به معنای تغییر محل زندگی از یک کشور به کشور دیگر است که معمولاً با هدف بهبود شرایط زندگی، تحصیل و آموزش، فرصت‌های شغلی، پیوستن به خانواده و دلایل اقتصادی و تجاری انجام میشود. برای مهاجرت، افراد معمولاً درخواست ویزا یا اقامت از کشور مقصد می‌کنند. این ویزاها می‌توانند شامل ویزاهای تحصیلی، کاری، خانوادگی یا سرمایه‌گذاری باشند. افراد باید شرایط لازم برای دریافت ویزا را برآورده کنند و معمولاً نیازی به اثبات خطر جدی در کشور مبدأ ندارند. پس از مهاجرت، فرد معمولاً با وضعیت قانونی مشخصی در کشور جدید قرار می‌گیرد و می‌تواند با توجه به نوع ویزا یا مجوز اقامت خود به کار، تحصیل، و زندگی در کشور جدید بپردازد.
تفاوت‌های کلیدی بین مهاجرت و پناهندگی شامل هدف، پروسه و وضعیت قانونی اشخاص در این دو فرآیند است. مهاجرت عمدتاً به دلایل شخصی، اقتصادی یا خانوادگی است، در حالی که پناهندگی به دلیل فرار از خطرات و تهدیدات جدی در کشور مبدأ صورت می‌گیرد. مهاجرت نیاز به دریافت ویزا و اقامت از کشور مقصد دارد، در حالی که پناهندگی شامل اعلام وضعیت اضطراری و درخواست حفاظت بین‌المللی است. مهاجرین معمولاً با ویزا یا مجوزهای خاص وارد کشور جدید می‌شوند، در حالی که پناهندگان پس از تأیید وضعیت پناهندگی به اقامت قانونی و حقوق ویژه دسترسی پیدا می‌کنند.
دلایل قابل قبول برای پناهندگی از نظر سازمان ملل
سازمان ملل متحد و کمیساریای عالی پناهندگان (UNHCR) دلایل مشخصی را برای پذیرش درخواست پناهندگی به رسمیت می‌شناسد. این دلایل شامل موارد زیر هستند:
۱. تعقیب به دلیل نژاد: اگر فرد به دلیل نژاد یا قومیت خود مورد آزار، تبعیض یا تهدید قرار گیرد.
۲. آزار و اذیت به دلیل مذهب: اگر فرد به دلیل اعتقادات مذهبی خود مورد تهدید، آزار یا تبعیض قرار گیرد.
۳. آزار و اذیت به دلیل ملیت: اگر فرد به دلیل ملیت خود در معرض تهدید یا آزار و اذیت قرار گیرد.
۴. عضویت در گروه اجتماعی خاص: اگر فرد به دلیل عضویت در یک گروه اجتماعی خاص (مانند گروه‌های قومی، مذهبی، یا جنسی) مورد تهدید یا آزار و اذیت قرار گیرد.
۵. عقاید سیاسی: اگر فرد به دلیل عقاید سیاسی خود مورد آزار، تعقیب یا تهدید قرار گیرد.
۶. خطر جانی یا خشونت: اگر فرد به دلیل خطر جانی، خشونت، یا شرایط بحرانی (مانند درگیری‌های مسلحانه یا بحران‌های انسانی) به پناهندگی نیاز داشته باشد.
سازمان ملل و UNHCR تأکید دارند که فرد باید ثابت کند که به دلیل یکی از این دلایل در کشور خود در معرض خطر جدی قرار دارد و قادر به دریافت حمایت و حفاظت از دولت کشور خود نیست. به عبارت دیگر، فرد باید نشان دهد که با خطرات جدی روبه‌رو است که نمی‌تواند از طریق کانال‌های قانونی و داخلی در کشور خود به آن پاسخ دهد.چ
درخواست پناهندگی باید به دقت و با ارائه شواهد کافی و مستندات مناسب انجام شود تا بتواند به عنوان دلیل معتبر برای پذیرش درخواست پناهندگی مورد ارزیابی قرار گیرد.
قدم های پناهندگی
پروسه پناهندگی شامل چندین مرحله است:
ورود به کشور پناهنده‌پذیر
اعلام نیت برای درخواست پناهندگی
به محض ورود، باید به مقامات مهاجرت یا دفتر پناهندگی مراجعه کنید و نیت خود برای درخواست پناهندگی را اعلام کنید. در بسیاری از کشورها، شما می‌توانید درخواست پناهندگی خود را در مرکز پذیرش پناهندگان، ایستگاه پلیس، یا اداره مهاجرت ارائه دهید.
تکمیل فرم‌های درخواست
شما باید فرم‌های مربوط به درخواست پناهندگی را پر کنید. این فرم‌ها شامل اطلاعات شخصی، دلایل درخواست پناهندگی، و تاریخچه‌ای از تهدیدات یا آزارها میشود. دقت در پر کردن فرم‌ها و ارائه اطلاعات صحیح و کامل بسیار مهم است. هرگونه نقص یا اشتباه می‌تواند بر روند درخواست تاثیر بگذارد.
مصاحبه اولیه
پس از ثبت درخواست، ممکن است مصاحبه اولیه با شما انجام شود تا اطلاعات بیشتری درباره وضعیت و دلایل درخواست پناهندگی‌تان کسب کنند. در این مصاحبه، باید صادقانه و به وضوح درباره شرایط و دلایل پناهندگی خود صحبت کنید.
تحقیقات و بررسی پرونده
مقامات مربوطه به بررسی دقیق پرونده و تحقیقات می‌پردازند. ممکن است درخواست کنند که شواهد و مدارکی از تهدیدات یا آزارهایی که تجربه کرده‌اید ارائه دهید. جمع‌آوری و ارائه مستندات معتبر و قابل قبول (مانند گزارش‌های پزشکی، نامه‌های حمایتی، و مستندات قانونی) می‌تواند به تقویت درخواست شما کمک کند.
مصاحبه اصلی
در این مرحله، مصاحبه‌ای دقیق‌تر و جامع‌تر درباره وضعیت شما انجام میشود. هدف از این مصاحبه، بررسی صحت و دقت دلایل و شواهد ارائه شده است. به دقت و با جزئیات در این مصاحبه شرکت کنید و به سوالات به طور کامل پاسخ دهید.
تصمیم‌گیری
پس از انجام مصاحبه‌ها و بررسی شواهد، مقامات تصمیم‌گیری خواهند کرد که آیا درخواست پناهندگی شما پذیرفته میشود یا نه. تصمیم‌گیری ممکن است مدتی طول بکشد. در این مدت، وضعیت پناهندگی شما ممکن است به صورت موقت مشخص شده و شما تحت حمایت موقت قرار خواهید داشت.
اطلاع‌رسانی به شما
شما از طریق نامه یا اطلاعیه‌ای درباره نتیجه درخواست پناهندگی خود مطلع خواهید شد. اگر درخواست شما پذیرفته شود، شما به عنوان پناهنده شناخته می‌شوید و ممکن است مجوز اقامت، حق کار، و دسترسی به خدمات اجتماعی دریافت کنید. اگر درخواست رد شود، ممکن است حق اعتراض داشته باشید.
اعتراض به تصمیم
اگر درخواست پناهندگی شما رد شود، معمولاً حق اعتراض دارید و می‌توانید به تصمیم اتخاذ شده اعتراض کنید. با مشاوره حقوقی مناسب، مراحل اعتراض را دنبال کنید و دلایل جدید یا مستندات اضافی را ارائه دهید.
ادامه زندگی
اگر درخواست شما پذیرفته شود، می‌توانید با وضعیت پناهندگی اقامت قانونی در کشور پناهنده‌پذیر داشته باشید. ممکن است نیاز به انجام مراحل اضافی برای اخذ اقامت دائمی یا تابعیت داشته باشید.
این پروسه ممکن است بسته به کشور و قوانین خاص آن متفاوت باشد، بنابراین مطالعه دقیق مقررات محلی و مشاوره با وکیل مهاجرت می‌تواند بسیار مفید باشد.